'Van grootse boeken kun je niet zeggen waarover ze gaan schrijft Mohamed Mbougar Sarr ergens aan het begin van deze exuberante roman. Dit is zo'n boek, en het is moeilijk om er anders dan in superlatieven over te schrijven. Bijna elke zin zou je willen aanstrepen, overschrijven, hardop voorlezen. (...) De diepst verborgen herinnering van de mens is het beste bewijs dat de roman sprinlevend is en altijd opnieuw kan worden uitgevonden.' - Beste boeken van 2022
De Volkskrant‘Bij tientallen, misschien wel honderden zinnen denk je: kon ik ze maar zo op papier krijgen. Maar het lezen ervan is ook al een feest’
AD Magazine'Het gaat over de ambigue positie van Afrikaanse schrijvers in het Franse literaire landschap, maar bovenal is het een wervelende ode aan de kunst van het schrijven. (…) De schrijver experimenteert met stijlen en stemmen, jongleert met registers en genres, en houdt een heleboel ballen tegelijk in de lucht, in een complexe, breed uitdijende compositie waarin schitterende vondsten en ijzersterke passages te rapen vallen.' - [waardering: vier sterren]
De Standaard'Het schept de illusie van een totaalroman over alles en dus over het leven zelf. En dat in een taal die even intelligent en diepgravend als leesbaar is (ook in de vertaling). Je kunt de jury van de prestigieuze Pris Goncourt die dit boek in 2021 bekroonde alleen maar groot gelijk geven.'
Boekenpost'(…) subtiele, genuanceerde roman die een grote verrijking is van de literatuur over de koloniale en postkoloniale problematiek. (…) Niets en niemand is wat het op het eerste gezicht lijkt, en het schrijfplezier spat van de pagina's. Het is een feest van de fantasie.'
Trouw'In de Nederlandse vertaling van Jelle Noordam komt de grootsheid van de roman volledig tot zijn recht. (…) Mbougar Sarrs schrijverschap is een combi van vertelkracht en een wijsheid die zich in vele prachtige zinnen heeft afgezet. (…) Qua vertelkracht doet het niet onder voor Marquez' 'Honderd jaar eenzaamheid'. Mbougar Sarr heeft de Prix Goncourt niet voor niets gekregen.'
Nederlands Dagblad'Wat en boek! Het kostte me twee dagen van mijn leven waarin ik koortsachtig naar het einde snelde. Ik raad iedereen aan het zo te doen. Dóórlezen, […] het houdt je in de greep.'
NCRV Gids'[…] hij schrijft zich volledig de canon in, breekt een lans voor de literatuur en de peilloze vreugden van de verbeelding, maar steekt er ook genadeloos de draak mee. […] Het is een boek dat aantrekt en afstoot, geestdrift én ergernis wekt, en het nodig heeft dat er voortdurend in heen en weer wordt gelezen, zodat de portee kan blijven verschijven.'
De Groene Amsterdammer'De Nederlandse vertaling van De diepst verborgen herinnering van de mens sloeg in 2022 in als een bom. Als totaalboek, taalkunstwerk en labyrintische zoektocht, verweven met de compleze erfenis van het kolonialisme.' - Onze 50 beste boeken van het jaar
De Morgen'Liefdesverklaring aan de literatuur en labyrintisch meesterwerk.' - Beste boeken van 2022
NRC'Grootse en intrigerende, vuistdikke roman waarin het aangenaam vertoeven is omdat er zoveel wijsheid uit te halen valt.'
ZIN magazine'De ingrediënten van het verhaal zijn bijna onweerstaanbaar: een mysterieus boek, een al even geheimzinnige, verdwenen schrijver, en een jonge schrijver die alles wil weten van die schrijver en dat boek. […] Bovenal is Sarr een uitmunted verhalenverteller, en dat is waar het in de literatuur - de roman is ook een liefdesbetuiging aan de literatuur - om draait: het vertellen van verhalen.'
Parool'Het is lichtvoetig, speels, sensueel en meerstemmig. Het springt door de tijd en over de continenten (…).'
De Groene Amsterdammer'Een meesterwerk. Een boek in een boek in een boek. Gelaagd en eigenwijs.' - Eelkje Bosch van Bosch&de Jong boekverkopers in Rotterdam
AD Magazine'Elke zin, elke scène doet ertoe in deze lichtende, weergaloze roman van een groot literair talent. (…) het heeft vanaf de eerste zin een aantrekkingskracht die alleen maar te vergelijken is met die van verliefdheid. (...) In dit verband wijs ik graag op de bijzondere vertaalprestatie van Jelle Noorman die de koortsachtige activiteit van Sarrs roman in warmbloedig en vonkend Nederlands heeft weergegeven.' - [waardering: vijf sterren]
De Volkskrant
Mohamed Mbougar Sarr (Dakar, 1990) werd in 2021 de jongste winnaar van de Prix Goncourt, die hem werd toegekend voor De diepst verborgen herinnering van de mens, dat tevens bekroond werd met de Prix Transfuge en Prix Hennessy du livre. Met Een echte man is Sarr de eerste Franstalige Afrikaanse auteur die op zo’n confronterende manier over homoseksualiteit schrijft, het grote taboeonderwerp van zijn continent.
