Vijf vragen aan Malcolm Gladwell

In oktober verscheen David en Goliath, het nieuwste boek van Malcolm Gladwell. Wij ondervroegen de auteur over zijn werk over de overwinning van de underdog.

Wat is het meest verrassende patroon dat je hebt ontdekt in de levens van je onderwerpen tijdens het schrijven van dit boek?

Er is een moment in het boek wanneer ik het heb over het verliezen van een ouder: wat het betekent om als kind een ouder te verliezen. En hoe ongelofelijk het is hoeveel Amerikaanse presidenten en Britse premiers op deze manier zijn opgegroeid. Het percentage onder deze twee elitegroepen is ongelofelijk veel groter dan onder de algemene bevolking. Ouderverlies is heel gangbaar onder de verliezers binnen de maatschappij, maar ook juist onder de winnaars. Toen ik voor het eerst over dit fenomeen las, was ik verbijsterd. Is het mogelijk dat zoiets vernietigends – in sommige gevallen – in iemands voordeel kan werken?

Hoe zou je de kerngedachte van je boek omschrijven?

Het boek is een onderzoek naar het idee van voordeel en in het bijzonder naar ongelijke conflicten: conflicten tussen een heel grote en een niet zo grote partij. Hoe verklaren we het ongewone aantal successen dat underdogs in deze situaties hebben? Dat is het uitgangspunt van dit boek, waarin ik probeer uit te zoeken in hoeverre onze aannames over wat een voordeel is kloppen.

Je gebruikt het Bijbelse verhaal van David en Goliath in de titel en in de opbouw van je boek. Denk je dat het verhaal eerder verkeerd begrepen is?

Ik denk dat er teveel nadruk is gelegd op het idee dat Davids overwinning onwaarschijnlijk was. Wanneer je beter naar het verhaal kijkt en de volledige historische context beschouwt, dan zie je het vanuit een ander perspectief. Hier deed zich een man voor die op een briljante manier de regels van de strijd heeft veranderd. David was behept me een slinger die altijd gebruikt werd door legers om types als Goliath te verslaan. Hij was zeer bedreven in het hanteren van dit wapen en hij werd bijgestaan door God. Die zaken bij elkaar opgesteld: waarom is hij een underdog? Hij is slimmer dan zijn tegenstander, beter bewapend en hij had die buitengewone kracht in zijn hart. Wanneer je dit perspectief begrijpt, dan zie je in dat ons instinct over waar kracht vandaan komt het soms mis kan hebben.

In je boek heb je het over de ‘wenselijke moeilijkheid’. Kun je daar wat meer over vertellen?

‘Wenselijke moeilijkheden’ is een term die rechtstreeks uit de psychologische literatuur uit het werk van Robert en Elizabeth Bjork komt. Zij waren geïnteresseerd in dat idee vanuit de context van de theorie van het leren. Wanneer je de taak van iets leren makkelijker maakt, is het lang niet altijd het geval dat je dan ook beter presteert. Er zijn soms gevallen waarbij je beter gaat presteren wanneer het leren je moeilijker wordt gemaakt. Niet altijd, maar Robert en Elizabeth Bjork brengen een scheiding aan tussen moeilijkheden die wenselijk zijn en moeilijkheden die dat niet zijn.

Ik speel met dat idee van de wenselijke moeilijkheid in een aantal contexten en kijk of er gevallen zijn waarbij het hebben van dyslexie een wenselijke moeilijkheid is – dat wil zeggen, wanneer je er beter uitkomt dan in de situatie daarvoor. Het antwoord is dat er een klein aantal gevallen is waarin dat zonder meer het geval is, in ieder geval volgens diegenen die dyslexie hebben en die grote successen hebben behaald, in het bijzonder ondernemers. Dat is de meest interessante groep in dit geval: we zien zo veel ondernemers die dyslexie hebben. Wanneer je hen spreekt, zullen ze je vertellen dat ze niet geslaagd zijn ondanks, maar juist dankzij hun handicap. Zij zien hun handicap uiteindelijk als wenselijk. Dat is interessant. Dat suggereert dat de verdeling van reacties op een obstakel bimodaal is, terwijl we doen alsof dat niet zo is.

Wat is het meest verrassende patroon dat je hebt ontdekt in de levens van je onderwerpen tijdens het schrijven van dit boek?

Er is een moment in het boek wanneer ik het heb over het verliezen van een ouder: wat het betekent om als kind een ouder te verliezen. En hoe ongelofelijk het is hoeveel Amerikaanse presidenten en Britse premiers op deze manier zijn opgegroeid. Het percentage onder deze twee elitegroepen is ongelofelijk veel groter dan onder de algemene bevolking. Ouderverlies is heel gangbaar onder de verliezers binnen de maatschappij, maar ook juist onder de winnaars. Toen ik voor het eerst over dit fenomeen las, was ik verbijsterd. Is het mogelijk dat zoiets vernietigends – in sommige gevallen – in iemands voordeel kan werken?

Zie je jezelf als een underdog?

Ik had het meest niet-traumatische leven dat een mens maar kan hebben. Maar ik werd altijd al aangetrokken tot hen die veel gecompliceerdere achtergronden hebben. Dit boek is een ode aan mensen die op een onwaarschijnlijk manier boven hun moeilijke omgeving zijn uitgestegen en een manier hebben gevonden om iets goeds te doen of te maken.