Redacteur Jessica Nash over muziek in het werk van de Japanse schrijver: De muzikale Murakami

Haruki Murakami is een zelfverklaard liefhebber van allerlei soorten muziek – jazz, klassieke muziek, folk, rock. Zijn eerste baantje was bij een platenzaak, hij was een aantal jaren eigenaar van een jazzclub in Tokyo, hij heeft thuis een verzameling van meer dan 6000 platen, en hij luistert tijdens het schrijven graag naar klassieke muziek. (‘Voordat ik naar bed ga, leg ik een stapel platen klaar voor de volgende ochtend,’ aldus Murakami in 2013. ‘Ik geef de voorkeur aan lp’s.’)

Hij maakt er geen geheim van dat zijn romans vaak hun inspiratie vinden in de muziek – zowel thematisch als stilistisch (de vrije improvisatie!), maar soms ook letterlijk, als titel. Norwegian Wood is uiteraard ontleend aan het wereldberoemde nummer van The Beatles, maar ook de titel van Dans dans dans haalde hij rechtstreeks uit de popmuziek; het is de titel van een Beach Boys-nummer uit 1964. Idem dito voor Ten zuiden van de grens: het liedje ‘South of the Border’ werd onder anderen vertolkt door crooner Frank Sinatra. Deze laatste roman is doordrenkt met verwijzingen naar de jazzmuziek, en de verteller is, net als Murakami ooit, eigenaar van een jazzclub.

Naast jazz is de klassieke muziek het meest alomtegenwoordig in het oeuvre van Murakami: de titels van de drie boeken waaruit De opwindvogelkronieken bestaat, zijn geïnspireerd door werken van Rossini, Schumann en Mozart; de eerste alinea van 1q84 bevat meteen een verwijzing naar de Sinfonietta van de Tsjechische componist Janáček, en de titel van Murakami’s nieuwste roman, De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn pelgrimsjaren, slaat op een driedelige cyclus die Franz Liszt halverwege de 19e eeuw componeerde voor solo-piano: de ‘Années de Pèlerinage’, ofwel ‘Pelgrimsjaren’.

‘Pelgrimsjaren’ wordt uiteraard gebruikt in overdrachtelijke zin, als verwijzing naar een lange zwerftocht die hoofdpersoon Tsukuru maakt om meer te weten te komen over bepaalde gebeurtenissen uit zijn jeugd. Maar de pianosuite zelf komt uitvoerig aan bod, vooral in de uitvoering van Russische pianist Lazar Berman. Op een gegeven moment luistert Tsukuru naar een opname van diens uitvoering. Hij wordt erdoor het verleden in geslingerd, hij moet onmiddellijk denken aan jeugdvriendin Witje, die een begaafde pianiste was en vaak ‘Le mal du pays’ voor Tsukuru speelde. ‘Le mal du pays’: dat is het achtste stuk uit deel 1 van de cyclus, en het betekent heimwee, melancholie. Maar, aldus Murakami: ‘Als je het woord precies gaat ontleden betekent het zoiets als “een onbestemde droefheid, zoals opgeroepen door de aanblik van een rustiek landschap”.’ Een onbestemde droefheid: precies het heerlijke gevoel dat het lezen van Murakami’s nieuwe roman oproept.

Jessica Nash

Meer nieuws

  • Geert Mak opnieuw op 1 in De Bestseller 60

    8 mei 2025

    Wisselwachter van Geert Mak staat opnieuw op nummer 1 (paperback) en op nummer 14 (hardcover) in De Bestseller 60! Het boek is een groot succes in de media en is besproken in verscheidene kranten. Zo...

    Lees het hele bericht
  • ‘Het uur van de wolven’ van Guiliano da Empoli laat de schaduwzijde van de macht zien en legt verbanden met de actualiteit

    8 mei 2025

    Op 9 mei verschijnt de Nederlandse vertaling van Het uur van de wolven, geschreven door bestsellerauteur Guiliano da Empoli. In dit onthutsende essay bespreekt da Empoli hoe almachtige tech-bedrijven ...

    Lees het hele bericht
Geverifieerd door MonsterInsights