Interview met Nico Groen – vertaler van ‘Verweven leven’

Van het ‘schimmelboek’ Verweven leven (Entangled Life) van Merlin Sheldrake verscheen deze week de tweede druk. De meeste mensen kennen schimmels als paddenstoelen of misschien als het groenachtig-donsachtige dat op je kaas verschijnt als je die te lang laat liggen. Sheldrake laat de wereld zien vanuit het standpunt van de schimmel. Je maakt kennis met gist, psychedelica, schimmels die insecten binnendringen, het grootste organisme ter wereld en de complexe netwerken van het wood wide web. Nico Groen vertaalde het boek naar het Nederlands. Wij spraken hem over het vertaalvak. Over technieken, valkuilen en creatieve oplossingen.

Door: Siard Nicolaï

 

Verweven leven doet het goed en is al toe aan zijn tweede druk. Voelt het ook een beetje als jouw boek?

Ja. Zo werkt het wel met vertalen, je maakt je het boek altijd een beetje eigen. De vertaler bepaalt niet het succes van een boek, maar ik moet wel iets hebben met een boek dat ik ter vertaling krijg aangeboden. Je gaat een paar maanden in de wereld van dat boek verkeren, dus als die wereld je niet genoeg aanstaat, moet je er vooral niet binnengaan. Als ik de vraag krijg om een boek te vertalen, lees ik eerst een stukje. Bij Verweven leven was het me na een paar pagina’s al duidelijk dat ik het wilde doen. Ik vond de stijl goed en het onderwerp erg interessant. Er zijn niet veel boeken op dit gebied die zo alomvattend zijn: van truffels en het wood wide web tot wat je allemaal van schimmels kunt maken.

 

Je hebt opvallend veel natuurboeken vertaald, waar komt die interesse vandaan?

Ik ben er min of meer toevallig ingerold. Na mijn studie ben ik redacteur geworden bij een uitgeverij, daarna begon ik met vertalen en redigeren en kwam er op een gegeven moment een natuurboek op mijn pad. Inmiddels heb ik er daar een stuk of vijftien van gedaan, waardoor ik in het wereldje een beetje de naam van natuurboekenvertaler heb gekregen. Ik heb me wel afgevraagd of ik dat wel wil: ik vertaal bijvoorbeeld ook graag fictie en boeken over heel andere onderwerpen.

Aan de andere kant, dacht ik laatst: waarom ook eigenlijk niet? Want het zijn wel boeken die ik erg interessant vind om te doen. En ik vind het nodig dat ze, vanwege hun boodschap, worden vertaald. De boeken van bijvoorbeeld Dave Goulson waarschuwen voor waar we met de wereld naartoe gaan. Ik maak ze als vertaler graag toegankelijk voor het Nederlandstalige publiek.

 

Heb je een vertaaltechniek?

Ik begin aan een zin en lees hem niet per se eerst helemaal tot het eind. Dan kan het wel eens dat je op het verkeerde been wordt gezet, dat aan het einde ineens blijkt dat de structuur anders in elkaar zit, maar ik wil mezelf een beetje voortstuwen van cliffhanger naar cliffhanger. Als ik een portie heb vertaald, redigeer ik die de volgende dag. Tijdens het hele vertaalproces herlees ik regelmatig stukken, en als ik klaar ben lees ik het boek nog een keer helemaal. Aan het einde heb ik een boek meestal zo’n vier of vijf keer gelezen.

 

Wat staat voorop: zo dicht mogelijk bij het origineel blijven of mooi en leesbaar Nederlands?

Nou, echt allebei. Ik vind dat een vertaling moet swingen. Maar hij moet ook echt getrouw zijn aan het origineel. Je streeft altijd naar een balans. En ik raadpleeg altijd heel veel mensen, zeker ook voor dit boek. Ik weet inmiddels flink wat van biologie en je kunt heel veel zelf opzoeken, maar daar zit een grens aan. In dat geval ga ik te rade bij een deskundige op het gebied. Voor Verweven leven heb ik veel contact gehad met een mycologe (een schimmelkundige, red.).

 

Is het makkelijker vertalen als je de auteur persoonlijk kent?

Van auteurs die ik al lang vertaal heb ik de contactgegevens. Dat is fijn, omdat ik ze dan gemakkelijk met inhoudelijke vragen kan benaderen, want die heb ik altijd. Ik vertaal al dertien jaar de boeken van Robert Macfarlane en we hebben elkaar enkele keren ontmoet. Onlangs heb ik een niet al te lang prozagedicht van hem vertaald, Ness, maar doordat ik hem ken voelde ik me niet bezwaard hem toch vijf A4’tjes vol vragen te sturen, haha.

 

Welke Nederlandse vertaling vind je goed en had je zelf gemaakt willen hebben?

Michael Pollan – Verruim je geest (How to Change Your Mind). Sheldrake verwijst in zijn boek veel naar hem. Pollan schrijft over de geschiedenis van het onderzoek naar psychedelica en hoe die mensen kunnen helpen om van doodsangst, depressies en verslavingen af te komen. Het is een van de betere non-fictie boeken die ik de afgelopen jaren heb gelezen en erg goed vertaald door Lidwien Biekmann en Koos Mebius.

Meer nieuws

  • Nobelprijswinnaar en psycholoog Daniel Kahneman overleden

    28 maart 2024

    Woensdag 27 maart bereikte ons het droevige bericht dat psycholoog, Nobelprijswinnaar en schrijver Daniel Kahneman is overleden op negentigjarige leeftijd. Wij wensen zijn echtgenote, familie en naast...

    Lees het hele bericht
  • Jonny Steinberg wint The National Book Critics Circle Award met ‘Winnie & Nelson’

    25 maart 2024

    The National Book Critics Circle (NBCC) Award in de categorie biografie gaat dit jaar naar Winnie & Nelson. Portret van een huwelijk van Jonny Steinberg. In dit boek ontrafelt Jonny Steinberg het ...

    Lees het hele bericht
Geverifieerd door MonsterInsights